ΒΕΛΤΙΩΣΗ, ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Η νομική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών είναι αναγκαία για τη θωράκιση του δημοκρατικού πολιτεύματος απέναντι στις άμεσες και έμμεσες διακρίσεις, καθώς και για την αντιμετώπιση των πρακτικών που παραβιάζουν την αρχή της ισότητας των φύλων και προσβάλλουν την αξιοπρέπεια των γυναικών.

Για την επεξεργασία διατάξεων που θα βελτιώσουν και ενισχύσουν την ισχύουσα νομοθεσία συστάθηκαν Νομοπαρασκευαστικές Επιτροπές, οι οποίες θα προτείνουν νομοθετικές παρεμβάσεις με στόχο: α) τη βελτίωση του οικογενειακού δικαίου, β) την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών, και γ) την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων. Οι Επιτροπές θα λάβουν υπόψη τις διατυπωμένες θέσεις των γυναικείων οργανώσεων, τις διατάξεις των πρόσφατων Διεθνών και Ευρωπαϊκών Συμβάσεων και άλλων επίσημων κειμένων (ΟΗΕ, Συμβούλιο της Ευρώπης, ΕΕ), καθώς επίσης και τους νόμους άλλων Ευρωπαϊκών κρατών, όπως είναι οι Ισπανικοί Νόμοι: α) «Οργανικός Νόμος για ολοκληρωμένα μέτρα προστασίας από την έμφυλη βία» (2004), και β) «Οργανικός Νόμος για την ουσιαστική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών» (2007).

Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της νομοθεσίας θα χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά εργαλεία, όπως είναι:  

  • η κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την ισότητα των φύλων (ΕΡΓΟ 1),  
  • ο εκ των προτέρων συστηματικός έλεγχος των επιπτώσεων στα φύλα (gender impact assessment) των νέων νομοσχεδίων, όπως προβλέπεται στο Έργο της ΓΓΙΦ που αφορά στην ένταξη της ισότητας των φύλων στις δημόσιες πολιτικές (ΕΡΓΟ 2), 
  • η συνεργασία με τον Συνήγορο του Πολίτη και τον Συνήγορο του Καταναλωτή σχετικά με την εφαρμογή των νόμων για την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας (Ν.3896/2010) και στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες (Ν. 3769/2009).

Πιο συγκεκριμένα, το έργο των Νομοπαρασκευαστικών Επιτροπών είναι ως εξής:

 

1. Τροποποίηση του Οικογενειακού Δικαίου

Το Οικογενειακό Δίκαιο θα τροποποιηθεί, έτσι ώστε να εναρμονιστεί απολύτως με τη Συνταγματική Αρχή της Ισότητας των Φύλων και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών στις άνισες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες στις οποίες ζουν σήμερα οι περισσότερες γυναίκες. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα θέματα που θα συμπεριληφθούν στις προτεινόμενες διατάξεις:

·         Η επαναφορά του αμετάβλητου του επωνύμου των συζύγων.

·         Ο εκσυγχρονισμός των διατάξεων περί υιοθεσίας.

·         Η διασφάλιση καταβολής της διατροφής.

·         Η ενοποίηση και επιτάχυνση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης στην εκδίκαση υποθέσεων Οικογενειακού Δικαίου.

·         Ο τρόπος απόκτησης του επωνύμου των παιδιών, ώστε να διασφαλίζεται η ισότητα των φύλων.

·         Ζητήματα γονικής μέριμνας στο διαζύγιο.

·         Τροποποιήσεις στο σύμφωνο συμβίωσης.

Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για την επεξεργασία σχεδίου νόμου για την τροποποίηση διατάξεων του Οικογενειακού Δικαίου

 

2. Νόμος για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών

Η βία αποτελεί σκληρή έκφραση της ανισότητας στην κοινωνία, ενώ η βία κατά των γυναικών είναι έμφυλη βία (gender violence), αφού συναρτάται άμεσα με το φύλο των θυμάτων και των δραστών. Οι νέες νομοθετικές διατάξεις για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών θα δώσουν έμφαση σε μέτρα ευαισθητοποίησης και προστασίας των θυμάτων και θα αναφέρονται σε όλες τις μορφές βίας που ασκούνται σωματικά, ψυχολογικά, λεκτικά και ηθικά στις γυναίκες. Παράλληλα, ο νόμος θα στοχεύει στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών θυμάτων, όπως το δικαίωμα στην πληροφόρηση και στη δωρεάν νομική βοήθεια, το δικαίωμα στην απασχόληση και στην κοινωνική ασφάλιση, τα οικονομικά δικαιώματα κ.λπ.

Η εκπόνηση ενός Ενιαίου Σχεδίου Νόμου για τη βία κατά των γυναικών αντανακλά τον οριζόντιο χαρακτήρα του φαινομένου της έμφυλης βίας και αποτελεί τον διεθνώς ενδεδειγμένο τρόπο νομοθετικής αντιμετώπισης των πολλαπλών και σύνθετων όψεων της εν λόγω αξιόποινης πράξης που διαπερνά όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Πιο συγκεκριμένα:

Ως προς τη βία στην οικογένεια προβλέπεται η βελτίωση του Ν.3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία και η ενίσχυση του πλαισίου αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας με τη δημιουργία κέντρων στήριξης των θυμάτων και προσωρινής φιλοξενίας αυτών.

Σχετικά με τη βία στην εργασία, προβλέπεται η βελτίωση και ενίσχυση του Ν.3488/2006 που αφορά στην εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση στην απασχόληση με ειδικό κεφάλαιο για τη σεξουαλική παρενόχληση και τη βία στο χώρο εργασίας.

Σχετικά με τη βία στην κοινωνία προβλέπεται η βελτίωση και ενίσχυση της νομοθεσίας που αφορά στην αντιμετώπιση εγκλημάτων όπως ο βιασμός (Ν.1419/1984) και η εμπορία ανθρώπων (trafficking) (Ν.3064/2002 & Π.Δ. 233/2003). Η επικύρωση των Συμβάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της παράνομης διακίνησης ανθρώπων (Βαρσοβία, 2005) και της, υπό επεξεργασία, Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη βία κατά των γυναικών θα συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Νόμου.

Ακόμα προβλέπεται να ρυθμιστούν ορισμένα οριζόντια θέματα όπως:

·        Η ενίσχυση του θεσμικού ρόλου της ΓΓΙΦ (Συμβουλευτικά Κέντρα) στην αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών σε όλες τις μορφές της και στην προστασία των θυμάτων.

·    Η επέκταση των διατάξεων για παροχή νομικής βοήθειας προς τα θύματα σε συνεργασία με τους Δικηγορικούς Συλλόγους.

·         Η θεσμοθέτηση του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών.  

Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για την επεξεργασία σχεδίου νόμου για την αντιμετώπιση της Βίας κατά των Γυναικών

 

3. Νόμος για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων

Θεμελιώδης αρχή του προτεινόμενου νομοσχεδίου είναι η θεώρηση της οριζόντιας διάστασης της ισότητας των φύλων, η οποία αποτελεί το χαρακτηριστικό στοιχείο του σύγχρονου δικαίου κατά των διακρίσεων. Οι καινοτομίες του προτεινόμενου νομοσχεδίου συνίστανται στη θέσπιση ενεργών πολιτικών για την πραγματοποίηση της αρχής της ισότητας των φύλων (gender mainstreaming, gender budgeting, gender proofing), στην προβολή της αρχής της ισότητας σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής πραγματικότητας και το κυριότερο, στη δημιουργία μηχανισμών παραγωγής των πολιτικών και ελέγχου των αποτελεσμάτων. Οι διατάξεις θα περιλαμβάνουν, ενδεικτικά:

·       Την αποτελεσματικότερη προστασία κατά των διακρίσεων και την ενίσχυση της εφαρμογής της ίσης μεταχείρισης στον τομέα της εργασίας και την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες.

·        Την προώθηση της ίσης μεταχείρισης και των ίσων ευκαιριών, καθώς και την άρση των στερεοτύπων λόγω φύλου στον τομέα της εκπαίδευσης. 

·       Τη βελτίωση της νομοθεσίας για τα ΜΜΕ σε σχέση με την αξιοπρέπεια των γυναικών στις τηλεοπτικές παραγωγές και τη διαφήμιση.

·       Την αποτελεσματική εφαρμογή της αρχής της ισότητας των φύλων στις δημόσιες πολιτικές και την ενεργή εμπλοκή των Υπουργείων στην εφαρμογή και παρακολούθηση των επιπτώσεων των πολιτικών με βάση το φύλο.

·         Τη διασφάλιση της ισόρροπης συμμετοχής γυναικών και ανδρών στα κέντρα λήψης αποφάσεων, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της εκπροσώπησης αυτής και κατά συνέπεια, της ίδιας της δημοκρατίας.

·         Την παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων στην προώθηση της ισότητας των φύλων.

·      Την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει: α) την Εθνική Επιτροπή για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, και β) την Διυπουργική Επιτροπή για την ένταξη της ισότητας των φύλων στις δημόσιες πολιτικές.

Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για την επεξεργασία σχεδίου νόμου για την Ουσιαστική Ισότητα των Φύλων