ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (Μάιος 2010), μόνο το 48,9% των γυναικών ηλικίας 15-64 ετών απασχολείται, ενώ η ανεργία των γυναικών είναι 15,9% έναντι 8,5% των ανδρών (Μάρτιος 2010). Οι γυναίκες αμείβονται με το 78% των αμοιβών των ανδρών, κυρίως λόγω των διαφορετικών θέσεων εργασίας. Η πλειονότητα των φτωχών είναι γυναίκες κυρίως μονογονείς. Μόλις το 17,3% των μελών της Ελληνικής Βουλής είναι γυναίκες. Η ενδοοικογενειακή βία ασκείται κατά τη συντριπτική της πλειονότητα από άνδρες σε βάρος των γυναικών, καθώς τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας που δολοφονήθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια ήταν 40.
Τα παραπάνω ενδεικτικά στοιχεία καταδεικνύουν την άμεση ανάγκη ανάπτυξης εξειδικευμένων πολιτικών ισότητας των φύλων. Το παρόν Εθνικό Πρόγραμμα περιλαμβάνει παρεμβάσεις με στόχο:
A. την αντιμετώπιση της ανισότητας των φύλων σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία της δημόσιας πολιτικής, και
B. τη δημιουργία ή ενίσχυση θεσμών, δομών και οργάνων παραγωγής πολιτικών.
Οι παρεμβάσεις υποστηρίζονται από συγκεκριμένα ΕΡΓΑ, τα οποία σχεδιάστηκαν και εποπτεύονται από μη αμειβόμενες Επιστημονικές Επιτροπές με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών, εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων των αρμόδιων φορέων.
Τα Έργα χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ (ΕΠ «Διοικητική Μεταρρύθμιση», ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», ΕΠ «Ψηφιακή Σύγκλιση») και βρίσκονται σε διαφορετικές φάσεις υλοποίησης. Για τα περισσότερα έχουν ήδη καταρτιστεί τα Τεχνικά Δελτία.
A. Θεματικά πεδία δημόσιας πολιτικής
Α1. Βία κατά των γυναικών
Η βία κατά των γυναικών σε όλες τις μορφές της, όπως η κακοποίηση από το σύζυγο/σύντροφο (σεξουαλική, σωματική, ψυχολογική, οικονομική, λεκτική), η παράνομη διακίνηση και εμπορία γυναικών με σκοπό τη σεξουαλική/οικονομική εκμετάλλευση, ο βιασμός και η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, αποτελούν κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών. Η έμφυλη βία εξακολουθεί να αναπαράγεται σε κάθε χώρα και πολιτισμό, προκαλώντας θανάτους γυναικών, καθώς και βαριές σωματικές και ψυχικές απώλειες στις ζωές των γυναικών, των οικογενειών τους και της κοινωνίας γενικότερα. Ενώ οι περισσότερες κοινωνίες απαγορεύουν τη βία, στην πραγματικότητα συχνά συγκαλύπτεται ή γίνεται ανεκτή.
Η πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών στη χώρα μας αποτελεί αντικείμενο του Εθνικού Προγράμματος για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών 2009-2013 που εξαγγέλθηκε τον Νοέμβριο του 2009. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις, όπως είναι η δημιουργία Συμβουλευτικών Κέντρων και Ξενώνων στην Πρωτεύουσα κάθε Περιφέρειας, η λειτουργία Πανελλαδικής Γραμμής SOS, η διενέργεια εκστρατείας ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης για την πρόληψη του φαινομένου κ.λπ. (ΕΡΓΟ 3, ΕΡΓΟ 4, ΕΡΓΟ 5, ΕΡΓΟ 6).
Η ανάπτυξη συνεργασιών και δικτύων της ΓΓΙΦ με την κοινωνία των πολιτών (ΜΚΟ, γυναικείες οργανώσεις, τοπικές πρωτοβουλίες, τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση, ΜΜΕ, επαγγελματικές ενώσεις και σύλλογοι κ.λπ.) ενισχύει την αποτελεσματικότητα των δράσεων για την καταπολέμηση της βίας διευκολύνοντας τις κακοποιημένες γυναίκες να «σπάσουν τη σιωπή» τους και να απευθυνθούν στα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΙΦ.
Α2. Πολλαπλές διακρίσεις
Σοβαρή απειλή των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών αποτελούν οι περιπτώσεις στις οποίες οι έμφυλες διακρίσεις ισχυροποιούνται από άλλες μορφές διακρίσεων, όπως είναι η εθνική καταγωγή, η αναπηρία, η κοινωνική απομόνωση κ.λπ.
Την τελευταία 20ετία οι μετανάστριες έχουν σημαντική παρουσία στην οικονομική και κοινωνική της χώρας. Εργάζονται στο χώρο της φροντίδας εξαρτημένων ατόμων και έχουν αναλάβει μεγάλο μέρος της οικιακής εργασίας διευκολύνοντας σημαντικά την απασχόληση των Ελληνίδων. Οι συνθήκες εργασίας των περισσότερων μεταναστριών, ιδιαίτερα στην απασχόληση σε εταιρείες καθαρισμού και εστίασης, είναι προβληματικές ως προς την κοινωνική ασφάλιση και το ύψος των αμοιβών. Η ΓΓΙΦ απευθύνεται στις μετανάστριες παρέχοντας υπηρεσίες συμβουλευτικής και πληροφόρησης για την αντιμετώπιση της βίας και την αναβάθμιση των επαγγελματικών δεξιοτήτων τους. Η πρόσβασή τους στα Συμβουλευτικά Κέντρα θα διευκολυνθεί με ενημερωτικό υλικό σε γλώσσες των χωρών προέλευσης των μεταναστριών.
Οι μονογονεϊκές οικογένειες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες πιέσεις στο οικογενειακό, εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον. Οι γυναίκες αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των μονογονέων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα (91%). Οι δράσεις της ΓΓΙΦ που αφορούν στις μονογονεϊκές οικογένειες επικεντρώνονται στην προσπάθεια βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου και στη διεύρυνση των διευκολύνσεων στο χώρο της εργασίας, των υπηρεσιών υγείας και της κοινωνικής πολιτικής. Η ΓΓΙΦ παρέχει συνεχή και έγκυρη πληροφόρηση στα Συμβουλευτικά της Κέντρα και εκδίδει ενημερωτικό φυλλάδιο στον τομέα αυτό.
Η βελτίωση της ποιότητας της ζωής των γυναικών με αναπηρία, οι οποίες είναι συχνότερα θύματα βίας, καθώς επίσης και των μητέρων των ανάπηρων παιδιών αποτελεί στόχο του Προγράμματος. Η ΓΓΙΦ συνεργάζεται με τη νεοσύστατη Επιτροπή για Θέματα Ισότητας των Φύλων της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, με στόχο την εκπόνηση Σχεδίου Ένταξης της προσβασιμότητας σε όλες τις υπηρεσίες της ΓΓΙΦ.
Η ΓΓΙΦ αναπτύσσει δράσεις για γυναίκες και κορίτσια πρόσφυγες και αιτούσες άσυλο, άτομα περισσότερο ευάλωτα που κινδυνεύουν να γίνουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, trafficking κ.λπ., σε συνεργασία με αρμόδιες διεθνείς ΜΚΟ, όπως η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες.
Η ΓΓΙΦ συνεργάζεται με το ΝΠΙΔ «ΕΠΑΝΟΔΟΣ» του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη δημιουργία προγραμμάτων επιμόρφωσης φυλακισμένων και αποφυλακισμένων γυναικών, προκειμένου να αποκτήσουν εισόδημα και να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις ένταξής τους στην οικογένεια, στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας μετά την αποφυλάκισή τους.
Η ανάπτυξη των Συμβουλευτικών Κέντρων της ΓΓΙΦ σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας θα δώσει τη δυνατότητα να υποστηριχθούν και άλλες ομάδες γυναικών που υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις, όπως είναι οι εξαρτημένες από ουσίες, οι άστεγες, οι τσιγγάνες κ.λπ.
Α3. Αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία
Σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς και την Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας έχει προγραμματιστεί εκστρατεία ενημέρωσης των νέων (γυναικών και ανδρών) στα θέματα της σεξουαλικής υγείας και ιδιαίτερα της αντισύλληψης, με στόχο τη μείωση των αμβλώσεων, καθώς το ποσοστό τους εξακολουθεί να είναι υψηλό στη χώρα μας.
Στα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΙΦ θα παρέχεται πληροφόρηση για θέματα υγείας των γυναικών, σύλληψης και αντισύλληψης, τεχνητής γονιμοποίησης, και σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων και AIDS σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Παράλληλα, η ΓΓΙΦ θα επιδιώξει συνεργασία με ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση μορφών καρκίνου (τράχηλος, στήθος) που πλήττουν γυναίκες, με στόχο την ενημέρωσή τους για την ανάγκη προληπτικών ιατρικών εξετάσεων.
Α4. Απασχόληση
Η πλήρης και ισότιμη ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας αποτελεί κεντρικό στόχο της αναπτυξιακής ευρωπαϊκής και εθνικής πολιτικής. Η αυξημένη και μεγάλης διάρκειας ανεργία των γυναικών στην Ελλάδα, επειδή έχει οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες, απαιτεί συνδυασμό πολλαπλών προσεγγίσεων των άνεργων γυναικών και μεθόδους που θα αντιμετωπίζουν ολιστικά το πρόβλημα.
Οι σύμβουλοι απασχόλησης των Συμβουλευτικών Κέντρων της ΓΓΙΦ θα υποστηρίξουν απασχολούμενες γυναίκες, αυτοαπασχολούμενες και ιδιοκτήτριες μικρών επιχειρήσεων, με στόχο την αναβάθμιση των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους για να βελτιώσουν τη θέση τους στην αγορά εργασίας (ΕΡΓΟ 8). Οι γυναίκες που ολοκληρώνουν την εξειδικευμένη συμβουλευτική διαδικασία με τη διάσταση του φύλου στα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΙΦ θα έχουν τη δυνατότητα, στο πλαίσιο ολοκληρωμένης δράσης για τη στήριξη των άνεργων γυναικών, να συνεχίζουν την κατάρτιση με εγγυημένη απασχόληση (ΕΡΓΟ 9). Το έργο της ΓΓΙΦ στον τομέα της ενίσχυσης της απασχόλησης των γυναικών και της προώθησης της ισότητας στην αγορά εργασίας περιλαμβάνει και τη συμβολή της στο Σχέδιο Δράσης για την ένταξη της ισότητας των φύλων στον ΟΑΕΔ.
Όσον αφορά στο συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, οι γυναίκες συνεχίζουν να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος φροντίδας των εξαρτημένων ατόμων (παιδιά, ηλικιωμένοι/ες, ασθενείς, ανάπηροι/ες κ.ά.) και της οικιακής εργασίας, με συνέπεια να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας με υποδεέστερους όρους και για μικρότερα χρονικά διαστήματα. Η επιβεβλημένη εξίσωση των ορίων συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών προϋποθέτει τη λήψη συνοδευτικών μέτρων που θα υποστηρίξουν τους γονείς, όταν τα παιδιά είναι ανήλικα και θα αλλάξουν τα παραδοσιακά πρότυπα και τους ρόλους ως προς τη φροντίδα και την οικιακή εργασία. Προϋποθέτει, επίσης, ότι και οι άνδρες πρέπει να αναλάβουν αντίστοιχα το διπλό ρόλο τους στην αγορά εργασίας και την οικογένεια, έτσι ώστε να μειωθεί το βάρος που επωμίζονται κυρίως οι γυναίκες. Μέτρα όπως η ενίσχυση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου, η αύξηση των πλασματικών χρόνων ασφάλισης λόγω εγκυμοσύνης και η επέκταση των αμειβόμενων γονικών αδειών θα συνοδευτούν από οργανωμένη εκστρατεία ευαισθητοποίησης του κοινού που θα αναλάβει η ΓΓΙΦ, με στόχο την ισότιμη κατανομή των αμειβόμενων και μη αμειβόμενων εργασιών στην οικογένεια/ιδιωτική ζωή και στην αγορά εργασίας (ΕΡΓΟ 9).
Σύμφωνα με το ισχύον Μνημόνιο Συνεργασίας της ΓΓΙΦ με το Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, η ΓΓΙΦ ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν αφενός θετικές δράσεις υπέρ των γυναικών, έτσι ώστε να αναδειχτούν γυναίκες στα κέντρα λήψης αποφάσεων και αφετέρου πολιτικές που βοηθούν στο συνδυασμό των επαγγελματικών και οικογενειακών καθηκόντων των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών. Στο πλαίσιο του Μνημονίου έχει θεσμοθετηθεί Βραβείο Ισότητας σε επιχειρήσεις, καθώς και επιβράβευση των μελών του δικτύου που εφαρμόζουν πολιτικές ισότητας των φύλων.
Οι γυναικείοι αγροτικοί συνεταιρισμοί αποτέλεσαν κομβικό σημείο των πολιτικών της ΓΓΙΦ τη δεκαετία του 1980 και συνέβαλαν σημαντικά στην ενδυνάμωση των γυναικών σε απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές. Σήμερα η ΓΓΙΦ μεριμνά για τη βιωσιμότητά τους προτείνοντας θεσμικές αλλαγές και για την ένταξή τους σε προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης.
Α5. Προώθηση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στην κοινωνία των πολιτών
Η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή επιβάλλεται για λόγους δημοκρατίας, αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος και αξιοποίησης του συνόλου της κοινωνικής εμπειρίας. Δράσεις ανάδειξης της αναγκαιότητας της εκπροσώπησης των γυναικών, δεσμευτικά μέτρα για την τοποθέτησή τους στα ψηφοδέλτια (ποσοστώσεις), υποστηρικτικές ενέργειες των υποψηφίων και αιρετών γυναικών πολιτικών (βιωματικά σεμινάρια κ.λπ.), καθώς επίσης και καμπάνιες για την υπερψήφιση γυναικών, συγκροτούν τη δέσμη των μέτρων που προγραμματίζονται από την ΓΓΙΦ στον τομέα αυτόν (ΕΡΓΟ 10).
Το 2010 δίνεται έμφαση στην ανάδειξη των γυναικών στις Περιφερειακές και Δημοτικές εκλογές και στην ένταξη της ισότητας στις πολιτικές της τοπικής αυτοδιοίκησης στο νέο πλαίσιο του Προγράμματος «Καλλικράτης». Η οργάνωση συνεδρίου: «Η Πόλη της Ισότητας» στις αρχές του 2011, σε συνεργασία με την Επιτροπή Ισότητας της ΚΕΔΚΕ, θα αποτελέσει το έναυσμα στον τομέα αυτό. Αντίστοιχα, το 2013 θα δοθεί έμφαση στις εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές, ενώ θα προηγηθεί αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για τις «Γυναίκες στην Εξουσία» (20 χρόνια μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών).
Παράλληλα, στηρίζεται η δημιουργία γραφείων ή επιτροπών γυναικών ή ισότητας των φύλων, καθώς και η ενίσχυση της δικτύωσης των γυναικών στις δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες οργανώσεις των κοινωνικών εταίρων (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ, ΣΕΒ, ΓΕΣΑΣΕ, ΓΣΕΒΕ, ΕΣΣΕ), με στόχο να ενισχυθεί η θέση των γυναικών στους διαπραγματευτικούς μηχανισμούς του κοινωνικού διαλόγου, ώστε να αναδεικνύονται και να προωθούνται τα αιτήματά τους (ΕΡΓΟ 11).
Βαρόμετρο της δημοκρατίας στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες αποτελεί το επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνίας των πολιτών. Στο Πρόγραμμα περιλαμβάνεται η ενίσχυση των δράσεων των γυναικείων, φεμινιστικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται για την ισότητα των φύλων. Στόχος είναι να αξιοποιηθεί ο πλούτος της γνώσης και της εμπειρίας των στελεχών του γυναικείου και μαζικού κινήματος, να ενισχυθεί η διοικητική οργάνωσή τους με ανθρώπινο δυναμικό και να αναβαθμιστεί με αυτόν τον τρόπο η διαπραγματευτική τους ικανότητα και ισχύς (ΕΡΓΟ 12). Παράλληλα, στην ιστοσελίδα της ΓΓΙΦ διατίθεται ειδικός χώρος για τις προτάσεις των γυναικείων οργανώσεων, ώστε να τύχουν μεγαλύτερης δημοσιοποίησης και προβολής και να διευκολυνθεί η διαδικασία διαβούλευσης.
Η ΓΓΙΦ παρακολουθεί την εφαρμογή του νόμου για τη συμμετοχή κατ’ ελάχιστον του 1/3 κάθε φύλου στα Διοικητικά Συμβούλια των Οργανισμών που εποπτεύονται από το δημόσιο, καθώς επίσης και στα Υπηρεσιακά Συμβούλια του δημόσιου τομέα (Ν. 2839/2000, άρθρο 6).
Α6. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ)
Ο ρόλος των ΜΜΕ (τύπος, ραδιόφωνο, τηλεόραση και διαδίκτυο) στην αναπαραγωγή των έμφυλων στερεοτύπων είναι σημαντικός, αφού η πληροφορία που μεταδίδουν διαμορφώνει τις κοινωνικές συνειδήσεις, εκπαιδεύει, ενημερώνει και ευαισθητοποιεί τους πολίτες, γυναίκες και άνδρες, σε όλες τις ηλικίες. Οι εικόνες αναπαριστούν τις γυναίκες με τρόπο που τις υποβαθμίζει συστηματικά ή παραπέμπουν σε παραδοσιακά πρότυπα επηρεάζοντας το κοινό και αναπαράγοντας έτσι έμφυλα πρότυπα, σεξιστικές συμπεριφορές και αντιλήψεις.
Για να περιοριστούν οι αναπαραστάσεις του φύλου με σεξιστικά πρότυπα (βία, παραδοσιακοί ρόλοι ανδρών και γυναικών κ.λπ.) η ΓΓΙΦ συνεργάζεται συστηματικά με την Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση (ΕΡΤ), η οποία θα συμβάλει: α) στη στήριξη των πολιτικών ισότητας των φύλων λειτουργώντας ως σύμβουλος επικοινωνίας, και β) στην προώθηση του δημόσιου διαλόγου και την καθιέρωση εκπομπών σε θέματα ισότητας των φύλων. Παράλληλα, στο πλαίσιο του θεσμού της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης, η ΕΡΤ σε συνεργασία με την ΓΓΙΦ, θα σχεδιάσει ενέργειες, όπως είναι η συμπαραγωγή ντοκιμαντέρ και ο σχεδιασμός εκπομπών που στοχεύουν στον περιορισμό των έμφυλων στερεοτύπων και των εικόνων βίας κατά των γυναικών.
Η ΓΓΙΦ συνεργάζεται με τους φορείς ελέγχου των προγραμμάτων και των διαφημιστικών μηνυμάτων (Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης και Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας), προκειμένου να εμπλουτιστούν, με κριτήρια που περιορίζουν τις σεξιστικές συμπεριφορές, οι αντίστοιχοι κώδικες δεοντολογίας και να δοθούν κίνητρα για την παραγωγή εκπομπών και διαφημίσεων που προωθούν την ισότητα. Μετά την υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2007/65/ΕΚ σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, η ΓΓΙΦ θα αναλάβει την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των αρμόδιων φορέων σχετικά με τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις στον τομέα της προστασίας της αξιοπρέπειας των γυναικών.
Συνεχίζεται η απονομή των βραβείων: α) ισότητας των φύλων «Ελένη Αλιτζόγλου» του Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας Μπότση, και β) κινηματογραφικής ταινίας που προωθεί την ισότητα των φύλων σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Προγραμματίζεται η θέσπιση νέου βραβείου σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Διαφημιζομένων Ελλάδος, το οποίο θα απονέμεται στο τηλεοπτικό σποτ που θα παρουσιάζει εναλλακτικά έμφυλα πρότυπα ζωής και εργασίας (π.χ. συμμετοχή των φύλων σε όλες τις δραστηριότητες της ιδιωτικής/οικογενειακής, κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής) (ΕΡΓΟ 13).
Α7. Τέχνες και Πολιτισμός
Τα στερεότυπα για τους άνδρες και τις γυναίκες αναπαράγονται και στον τομέα της τέχνης και του πολιτισμού, καθώς η πολιτιστική δημιουργία γενικότερα γίνεται ιμάντας μεταβίβασης των κοινωνικών αντιλήψεων, των στάσεων και των έμφυλων προτύπων των δημιουργών τους. Η ΓΓΙΦ δίνει προτεραιότητα στην ενίσχυση παραγωγής πολιτιστικής δημιουργίας με θεματικό άξονα: «Ισότητα των φύλων - Θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών». Πιο συγκεκριμένα, θα ενισχυθούν γυναίκες και άνδρες καλλιτέχνες για την παραγωγή έργων ζωγραφικής, γλυπτικής, video, εγκατάστασης, performances, φωτογραφίας, netart, ντοκιμαντέρ, χορού, θεάτρου και λογοτεχνίας. Οι δράσεις αυτές πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, την Ταινιοθήκη της Ελλάδας, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, καθώς και με άλλους συναφείς φορείς (ΕΡΓΟ 14).
Παράλληλα, αναπτύσσονται συνεργασίες με τα μορφωτικά τμήματα των Πρεσβειών για την ενίσχυση της διαπολιτισμικότητας στην πολιτιστική δημιουργία σε θέματα ισότητας των φύλων με την οργάνωση εκθέσεων, εκδηλώσεων και άλλων κοινών δραστηριοτήτων στον τομέα αυτόν. Σχεδιάζεται δεκαπενθήμερο καλλιτεχνικών εκδηλώσεων τον Μάρτιο του 2012.
Β. Θεσμοί, όργανα και δομές παραγωγής πολιτικών
Ο οριζόντιος και πολύπλευρος χαρακτήρας των πολιτικών ισότητας των φύλων δημιουργεί την ανάγκη βελτίωσης και ενίσχυσης των θεσμών, οργάνων και δομών παραγωγής πολιτικών, με στόχο αφενός τη διεύρυνση των εμπλεκόμενων φορέων του δημόσιου τομέα και της κοινωνίας των πολιτών και αφετέρου τον αποτελεσματικότερο συντονισμό των προσπαθειών όσων φορέων δραστηριοποιούνται στον τομέα της ισότητας των φύλων.
Β1. Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ)
Η ανάπτυξη της ΓΓΙΦ ως η μόνη εξειδικευμένη δημόσια υπηρεσία με αποστολή την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, περιλαμβάνει τη λειτουργία Συμβουλευτικών Κέντρων για τις γυναίκες σε όλη τη χώρα (στις 13 πρωτεύουσες των Περιφερειών). Η δημιουργία των Κέντρων ανταποκρίνεται στην πολιτική και το βασικό προσανατολισμό της κυβέρνησης στην εξυπηρέτηση των πολιτών, ανδρών και γυναικών.
Η ΓΓΙΦ έχοντας ως πυρήνα τα δύο (2) Συμβουλευτικά Κέντρα για την υποδοχή κακοποιημένων γυναικών (σε Αθήνα και Πειραιά) και αξιοποιώντας την εμπειρία των πέντε (5) Συμβουλευτικών Κέντρων για την Απασχόληση και Επιχειρηματικότητα που λειτούργησαν στο Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), σχεδίασε Συμβουλευτικά Κέντρα, τα οποία θα απευθύνονται σε γυναίκες θύματα βίας, σε άνεργες και σε απασχολούμενες. Η φιλοσοφία για τη συμβουλευτική στήριξη των γυναικών περιλαμβάνει μεθόδους ολιστικής προσέγγισης των προβλημάτων των γυναικών, δεδομένου ότι αυτά είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποσπασματικά. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα θα παρέχουν εξειδικευμένη συμβουλευτική με την οπτική του φύλου. Συγκεκριμένα, θα παρέχουν νομική συμβουλευτική, νομική βοήθεια σε συνεργασία με τους δικηγορικούς συλλόγους, ψυχοκοινωνική στήριξη, συμβουλευτική για την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα, καθώς επίσης και πληροφόρηση για θέματα υγείας και για θέματα που άπτονται των σπουδών φύλου και της τεκμηρίωσης των έμφυλων ανισοτήτων.
Β2. Βιβλιοθήκη Θεμάτων Ισότητας και Φύλου (ΒΘΙΦ)
Η προώθηση της ισότητας των φύλων απαιτεί πολιτικές που στηρίζονται σε επιστημονική γνώση, τεκμηρίωση, έρευνα και πληροφόρηση. Η Βιβλιοθήκη Θεμάτων Ισότητας και Φύλου της ΓΓΙΦ λειτουργεί από το 1981 ως χώρος συγκέντρωσης εξειδικευμένων βιβλίων και εκδόσεων σε θέματα φύλου και ιστορίας του γυναικείου κινήματος και οργανώνει εκδηλώσεις σχετικού περιεχομένου.
Οι νέες τεχνολογίες τεκμηρίωσης απαιτούν την ψηφιοποίηση και αρχειοθέτηση των τεκμηρίων (γραπτών και προφορικών) και των ερευνητικών έργων, ώστε να είναι προσβάσιμα, εκτός από τα εξειδικευμένα άτομα, και από το ευρύ κοινό. Η ΓΓΙΦ υλοποιεί Έργο αναβάθμισης των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης της με παρεμβάσεις σε δύο διακριτούς τομείς τεκμηρίωσης: α) την ανάπτυξη και πιλοτική λειτουργία ψηφιακού θεματικού αποθετηρίου, και β) τη διεύρυνση και την ψηφιοποίηση του ιστορικού αρχείου της Βιβλιοθήκης, ενώ θα προηγηθούν μελέτες χαρτογράφησης των τεκμηρίων των δύο τομέων ανάπτυξης της Βιβλιοθήκης (ΕΡΓΟ 15).
Β3. Δομή παρακολούθησης δημόσιων πολιτικών
Ο πολυδιάστατος χαρακτήρας των έμφυλων σχέσεων αντανακλάται σε όλες τις δραστηριότητες της ανθρώπινης ζωής, δημόσιας και ιδιωτικής. Με σειρά εξειδικευμένων μελετών και ερευνών μπορούν να εντοπιστούν οι παράγοντες που δημιουργούν και αναπαράγουν τις ανισότητες σε επιλεγμένα πεδία της δημόσιας ζωής. Το χάσμα των φύλων στον εργασιακό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό τομέα μπορεί να μετρηθεί με τα εργαλεία της κοινωνικής επιστήμης και να αποτιμηθεί με την οπτική του φύλου. Ο ΟΗΕ και η ΕΕ έχουν θεσπίσει σύστημα δεικτών ανισότητας των φύλων (gender indicators) σε όλους τους τομείς βάσει του οποίου αποτυπώνεται η υπάρχουσα κατάσταση σε κάθε χώρα μέλος και μέσω του οποίου τίθενται ποσοτικοποιημένοι στόχοι για τα εθνικά προγράμματα ισότητας των φύλων. Με βάση ένα εξειδικευμένο σύστημα δεικτών γίνεται δυνατή η παρακολούθηση της προόδου σε κάθε πεδίο πολιτικής και εντοπίζονται τα μέτρα που διευκολύνουν την επιτάχυνση της πραγματοποίησης της ουσιαστικής ισότητας.
Η ΓΓΙΦ αναπτύσσει εξειδικευμένη δομή παρακολούθησης της ένταξης της ισότητας των φύλων (gender mainstreaming) και αποτιμά τις επιπτώσεις των δημόσιων πολιτικών στην ισότητα των φύλων (gender impact assessment) (ΕΡΓΟ 16). Η δομή αυτή, θα στηρίζει, θα συντονίζει και θα συνεργάζεται με ομάδες εμπειρογνωμόνων ισότητας (gender experts) σε όλη τη δημόσια διοίκηση και τις ανεξάρτητες αρχές, όπως είναι η νέα Ελληνική Στατιστική Αρχή, ο Συνήγορος του Πολίτη και ο Συνήγορος του Καταναλωτή. Παράλληλα, θα αναπτύσσει συνεργασίες με τις Περιφερειακές Επιτροπές Ισότητας των Φύλων (ΠΕΠΙΣ) και θα υποστηρίζει την Διυπουργική Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων, την Εθνική Επιτροπή Ισότητας μεταξύ Γυναικών και Ανδρών και το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών.
Β4. Διαδικτυακή πύλη
Η συνεχής, έγκαιρη, έγκυρη πληροφόρηση και επικοινωνία των γυναικών και κάθε ενδιαφερόμενου/ης για θέματα πολιτικών ισότητας αποτελεί προτεραιότητα, αλλά και παράγοντα ενδυνάμωσης της κοινωνικής θέσης των γυναικών (ΕΡΓΟ 17).
Μέσω της λειτουργίας του portal της ΓΓΙΦ θα:
α) αναπτυχθούν υπηρεσίες θεματικής πληροφόρησης και ενημέρωσης των γυναικών και των πολιτών γενικότερα,
β) παρέχεται υποστηρικτική και συμβουλευτική διαδικασία σε ομάδες γυναικών με τη χρήση του διαδικτύου, σε συνέργεια με τη λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμή SOS για τα θύματα βίας σε 24ωρη βάση,
γ) δημιουργηθεί σύστημα διαχείρισης αιτημάτων πολιτών και θα ενδυναμωθεί ο διάλογος με τις γυναικείες οργανώσεις και τις ΜΚΟ,
δ) αξιοποιηθεί το εξειδικευμένο δυναμικό της χώρας σε θέματα ισότητας με την ανοικτή διαδραστική διαδικασία δημιουργίας μητρώου εμπειρογνωμόνων φύλου.
Β5. Συμμετοχή σε διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων συμμετέχει ενεργά στις παρακάτω Επιτροπές και Ομάδες Εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Διεθνών Οργανισμών:
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
α) Συμβουλευτική Επιτροπή Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Γυναικών και Ανδρών.
β) Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την ενσωμάτωση της διάστασης του Φύλου σε όλες τις Πολιτικές και Δράσεις.
γ) Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την ενσωμάτωση της διάστασης του Φύλου στα Διαρθρωτικά Ταμεία.
δ) Ομάδα Εργασίας για την ενίσχυση της Γυναικείας Επιχειρηματικότητας – WES.
ε) Ομάδα Εργασίας για την Ευρωμεσογειακή Συνεργασία σε Θέματα Ισότητας των Φύλων.
στ) Περιφερειακές Συναντήσεις της Ομάδας του Συμφώνου Σταθερότητας στη ΝΑ Ευρώπη για την Ισότητα των Φύλων.
ζ) Άτυπη Συνάντηση των Υπουργών Ισότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
η) Forum Εμπειρογνωμόνων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE).
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
α) Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων (Directory Committee for Gender Equality) (Η εκπρόσωπος της ΓΓΙΦ έχει εκλεγεί Πρόεδρος στην εν λόγω Επιτροπή).
β) Επιτροπή για την εκπόνηση Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας.
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΟΟΣΑ)
Δίκτυο για την ισότητα των φύλων – GENDER NET.
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ (ΟΗΕ)
Η ΓΓΙΦ συμμετέχει με Εθνική Αντιπροσωπεία στις εργασίες των Ετήσιων Συνόδων της Επιτροπής του ΟΗΕ για το Καθεστώς των Γυναικών και στις Ετήσιες Συνόδους της UNESCO και του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO).
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων υποβάλλει σε τακτά διαστήματα, στο πλαίσιο των διεθνών υποχρεώσεών της, τις ακόλουθες Εκθέσεις:
- Περιοδική Έκθεση για την εξάλειψη κάθε μορφής διάκρισης σε βάρος των γυναικών (Σύμβαση CEDAW). Η Έκθεση υποβάλλεται στον ΟΗΕ κάθε τέσσερα χρόνια. Το 2010 θα υποβληθεί η 7η Περιοδική Έκθεση για το διάστημα 2005-2008.
- Περιοδική Έκθεση για την εφαρμογή του Προγράμματος Δράσης της 4ης Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις Γυναίκες (Πεκίνο, Σεπτέμβριος 1995). Η Έκθεση υποβάλλεται στον ΟΗΕ. Το 2009 υπεβλήθη η Έκθεση «Πεκίνο +15».
- Περιοδική Έκθεση για την εφαρμογή της Σύστασης (2002)5 για την Προστασία των Γυναικών από τη Βία. Η Έκθεση υποβάλλεται στο Συμβούλιο της Ευρώπης (Επιτροπή Ισότητας των Φύλων) κάθε δύο χρόνια. Η τελευταία υπεβλήθη το 2010.
- Ευρωμεσογειακή Συνεργασία σε θέματα Ισότητας των Φύλων. Η Έκθεση υποβάλλεται ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τελευταία υπεβλήθη το 2009 για την Υπουργική Διάσκεψη στο Μαρόκο.
Επίσης, η ΓΓΙΦ αποστέλλει, μετά από αίτημά τους, στοιχεία και εκθέσεις σε άλλους Οργανισμούς, όπως είναι ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO), ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και η UNESCO. Τέλος, η ΓΓΙΦ έχει αναπτύξει δίκτυο συνεργασιών με τις ξένες Πρεσβείες στην Ελλάδα και δραστηριοποιείται –στο πλαίσιο διμερών και πολυμερών ανταλλαγών– στον τομέα της προώθησης της ισότητας των φύλων.
Β6. Όργανα παραγωγής πολιτικών ισότητας των φύλων
Έχει προγραμματιστεί η αναβάθμιση της λειτουργίας και ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου των παρακάτω οργάνων ως εξής:
· Θεσμοθέτηση του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Αντιμετώπιση της Βίας κατά των Γυναικών που εξαγγέλθηκε το 2003 από την Γενική Γραμματεία Ισότητας με τη συμμετοχή του Δικτύου γυναικείων οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο αυτό.
· Ενεργοποίηση και αναβάθμιση του ρόλου της Διυπουργικής Επιτροπής για την Ισότητα των Φύλων με σκοπό την προώθηση οριζόντιων πολιτικών για την ισότητα των φύλων και την παρακολούθηση των δράσεων του ΕΣΠΑ αναφορικά με το φύλο.
· Αναμόρφωση της Εθνικής Επιτροπής για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών (Ν. 3491/2-10-2006) με έμφαση στην ανάπτυξη δυνατότητας διαβούλευσης και συνεργασίας με τις γυναικείες και φεμινιστικές οργανώσεις.
Β7. Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ)
Το ΚΕΘΙ αποτελεί έναν ισχυρό και ευέλικτο μηχανισμό υποστήριξης του έργου της ΓΓΙΦ. Η αξιόλογη ερευνητική δραστηριότητα και η πληθώρα προγραμμάτων δράσης που υλοποίησε από το 1994 μέχρι σήμερα κατέστησαν το Κέντρο έναν αξιόπιστο και έγκυρο φορέα προώθησης της ισότητας των φύλων. Η πλούσια εμπειρία και η μεγάλη τεχνογνωσία που απέκτησαν τα στελέχη με τα έργα του ΚΕΘΙ (τεκμηρίωση, συμβουλευτική γυναικών, καμπάνιες ευαισθητοποίησης, μελέτες/έρευνες και εκδόσεις) αξιοποιείται σήμερα από την ΓΓΙΦ για την υλοποίηση του Εθνικού Προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα, το ΚΕΘΙ θα αναλάβει ρόλο:
α) τεχνικού συμβούλου των ΜΚΟ, στο Έργο της υποστήριξης των γυναικείων οργανώσεων και μη κυβερνητικών οργανώσεων, που δραστηριοποιούνται σε θέματα ισότητας των φύλων (ΕΡΓΟ 12),
β) τελικού δικαιούχου σε συνεργασία με τις γυναικείες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται για την προώθηση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων στο αντίστοιχο Έργο (ΕΡΓΟ 10),
γ) επιστημονικού συντονισμού της συμβουλευτικής γυναικών για την απασχόληση στα Έργα ενίσχυσης των γυναικών στην αγορά εργασίας (ΕΡΓΟ 8 & ΕΡΓΟ 9).
Παράλληλα, το ΚΕΘΙ συνεχίζει την υλοποίηση σημαντικών Προγραμμάτων με χρηματοδότηση:
- του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) για τη στήριξη κοινωνικά ευπαθών ομάδων και την ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο (ΕΡΓΟ 18),
- του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Διαπεριφερειακής Συνεργασίας INTERREG για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέματα φύλου σε σχέση με τις οικονομικές πολιτικές σε τοπικό επίπεδο (ΕΡΓΟ 19).